Het nieuwe boek van schrijver Ruud Braggaar is uit! Tekst en foto | Marjolein Altena

Voorschoten – Hoe leefden de inwoners van Voorschoten in 18e en 19e eeuw? Met die vraag ging Ruud Braggaar vier jaar geleden aan de slag. Het resultaat is ‘De Bijl der Gerechtigheid’, ruim 800 pagina’s over Voorschoten in die roerige jaren.

Braggaar is beroemd, en wellicht een beetje berucht, door zijn boek ‘Achter verduisterde ramen’. Daarin stelde hij dat baron Schimmelpenninck van der Oije en burgemeester Berkhout in de oorlog op zijn minst verwijtbaar handelden. “Ik sta nog steeds achter die uitspraak”, zegt hij strijdvaardig.

Dagelijks leven
“De periode na de Gouden Eeuw is interessant. Nederland verviel van een wereldmacht tot een klein landje en onderging de Franse bezetting. Mij ging het vooral om de invloed op het dagelijks leven. De tegenstellingen tussen Prinsgezinden en Patriotten in een klein dorp.” Een dorp dat destijds ca. 1000 inwoners telde en zich uitstrekte van de Korte Vliet tot en met Leidschendam dat toen Veur heette. “Voor die tijd een grote gemeente!”

Prinsen en Patriotten
Meer eerst een stukje geschiedenis. In de achttiende eeuw zuchtte Nederland onder de leiderschap van Prins Willem V, de laatste stadhouder. Volgens de verhalen geen standvastige leider en al gauw begon het patriotisme de kop op te steken. Er ontstonden twee kampen: de prinsgezinden en de patriotten. Elk met een eigen leger en eigen achterban. En dat bleek de reden voor een heuse opstand in de Voorstraat.

Opstand in Voorstraat
Voorschoten was namelijk Prinsgezind. Een oranje dorp waar de Prins hooggeacht werd. Wie er niet zo over dacht, kon rekenen op een flink pak slaag dat meestal in Het Wapen werd uitgevochten. Tot de patriotten een leger samenstelden en in elk dorp mannen van tussen de 16 en 50 zich moesten melden voor de loting. Wie ging wel en wie ging niet? Dat lieten de Prinsgezinde Voorschotenaren zich niet zo maar zeggen. “300 man stond er op de Voorstraat”, vertelt Ruud. “Bewapend met hooivorken! Ze gingen niet. Voorschoten stond hierin niet alleen hoor, Wassenaar, Zoeterwoude en Voorburg deden mee. De schepen, of baljuw, kon niet anders dan de loting afgelasten en naar het Bestuur van Holland te stappen. Den Haag besloot uiteindelijk dat de loting niet doorging.”

Patriotten
Maar de patriotten kregen steeds meer macht. In deze regio stonden ze onder leiding van molenaar Prijn van De Salamander in Veur. De molen bestaat nog steeds. “Willem V raakte in paniek, vroeg hulp aan zijn schoonfamilie in Duitsland en herstelde zo zijn macht. Dat was reden voor veel patriotten die zich inmiddels in Voorschoten hadden gevestigd, om weg te trekken. Onder hen de schrijfsters Aagje Deken en Betje Wolff.” De rest is geschiedenis want de Franse revolutie in 1789 bleek ook voor Nederland belangrijk. Niet lang daarna begon de overheersing van Napoleon. Het boek eindigt met zijn val in 1815.

Archief
Voor Ruud Braggaar ging de afgelopen vier jaar een wereld open. “Met gemeente-archivaris Carla de Glopper heb ik duizenden documenten doorgewerkt. Ik had graag in die tijd geleefd”, lacht Ruud. “Mensen waren taai, konden tegen een stootje. Voorschoten was toen al eigenlijk een modern dorp. Met sociale voorzieningen en een inentingscampagne tegen pokken. Zelfs de rechtspraak was modern. Mensen hadden recht op verdediging. Ja, er waren flinke straffen voor wat wij nu een klein vergrijp noemen. 25 jaar in ballingschap was niets. Maar de baljuw had de macht om dat na een tijdje weer terug te draaien.”

Braggaar kwam ook bekende Voorschotense familienamen tegen zoals Van Beveren, Den Hollander en Van der Bijl. “Voor zo ver ik het kan bekijken, heb ik het merendeel van de inwoners uit die tijd in het boek genoemd.” En daarmee geeft Braggaar een uniek inkijkje in het verleden van Voorschoten.

Het boek kost € 39,75 excl. Verzendkosten en is uitsluitend op bestelling te verkrijgen, eventueel via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Het ISBN nummer is 978 90 8759 5951.

 

Back To Top